Land van Herve,Het coulisselandschap

Natuurlijk erfgoed

Ten zuiden van de Maas, voorbij Luik, strekt de streek het Land van Herve zich uit tot aan de oevers van de Vesder. Het landschap is door talrijke waterlopen uitgegroeid tot een opeenvolging van hoogvlakten en laagvlakten met vochtige bodems. De samenstelling van de ondergrond bestaat uit compacte, ondoorlatende kleilagen. Vanaf de hoger gelegen gebieden kan men een groen panorama waarnemen, waar de heggen die de weiden afbakenen en de afgelegen boerderijen de grote lijnen van het landschap vormen.

Het groene netwerk van heggen is een van de belangrijkste kenmerken van het Land van Herve en wijst op het zogenaamde coulissenlandschap. Dit is een gesloten landschap waarin weilanden omsloten door heggen de boventoon voeren. Oude hoogstammige boomgaarden staan verspreid over de weiden en concentreren zich rond de bebouwde kom. Voorbij het dorpscentrum loopt de bebouwing uit in het landschap en verwatert tot kleine geïsoleerde boerderijen zonder duidelijke orde. Door de regelmaat waarmee het vee moest worden verzorgd en het grote aantal waterpunten valt deze spreiding van de woningen makkelijk te verklaren. Wegen en paden vormen een netwerk van spinnenwebben die de boerderijen met het dorp en met de hoofdwegen verbinden. Zoals nergens anders in Wallonië is het Land van Herve het toonbeeld van een coulisselandschap. Helaas wordt dit typische karakter van het Land van Herve vandaag de dag bedreigd.

Van telen tot kweken, het ontstaan van het Herve-landschap

Het landschap van het Land van Herve is door twee belangrijke factoren veranderd: de omschakeling op veeteelt en de afname van de teelt. In de eerste plaats de katholieke Keizer Karel V, die in de 16e eeuw strategische en economische maatregelen nam om de inwoners van het Land van Herve te verbieden graan uit te voeren naar de protestantse landen in het noorden. Ten tweede werd de “tiende”, een belasting die door de kerk op het landbouwinkomen werd geheven, niet geïnd op de producten van de weiden, in tegenstelling tot de graanproductie. Deze verschuiving in de landbouweconomie van akkerbouw naar veeteelt leidde tot een toename van boerderijen. Om het vee bijeen te houden, werden de weiden omheind door heggen en ontstond er een raster van vegetatie. Vervolgens maakten vanaf de 17e eeuw de fruitbomen hun intrede in de coulissen wat bijdroeg tot de landschapsidentiteit van het Land van Herve.

Bouwkundig erfgoed

In het Land van Herve zijn de typische huizen zeer verschillend van vorm, afhankelijk van de grootte van de boerderij en zijn activiteiten. Over het algemeen zijn ze rechthoekig, met een eenvoudig maar indrukwekkend volume, waarbij het hoofdgebouw en de stal onder hetzelfde dak zijn samengevoegd, meestal op twee volledige niveaus, of zelfs op twee en een half niveau, met een schuin dak. Vaak worden bijgebouwen aan het hoofdgebouw toegevoegd of er parallel aan gebouwd, waardoor een binnenplaats ontstaat die al dan niet is afgeschermd van de weg.

Hoewel de boerderijen in het landschap her en der verspreid liggen, staan de huizen in de dorpskernen strak geordend langs de straten. De indeling en vormgeving van hun gevels geven een meer stedelijk uiterlijk. De architectuur in Herve is contrastrijk en bestaat uit verschillende materialen: antracietgrijze leistenen daken of grijze en oranjerode dakpannen, roodbruine bakstenen of beige zandsteen in het metselwerk, kasseien of bakstenen, lichtgrijze kalkstenen omlijstingen en stroken, met hier en daar een witte bepleistering. Al deze natuurlijke materialen maken van het Land van Herve een architecturaal hoogstandje.